«Εκεί είναι θαμμένος ο Αλέξανδρος»: Η αρχαιολόγος που καταρρίπτει τα περί Βεργίνας της Αρβελέρ και οι αποδείξεις που επικαλείται

Η Αγγελική Κοτταρίδη ήταν εκεί, νεαρή φοιτήτρια ακόμα, όταν ο Μανόλης Ανδρόνικος έμπαινε στο ασύλητο τάφο στις Αιγές και ένιωσε την μυσταγωγία του να εισέρχεσαι σε ένα χώρο που δεν είχε πατήσει ανθρώπινο πόδι για 2.300 χρόνια. Σήμερα δίνει την δική της απάντηση στην θέση της Ελένης Γλύκατζη-Αρβελέρ που υποστηρίζει ότι εκεί δεν είναι θαμμένος ο Φίλιππος ο Β’, αλλά ο γιος του, ο Μέγας Αλέξανδρος ο Μακεδών, των Ελλήνων και ολόκληρης της οικουμένης.

Όπως και να το κάνουμε η τοποθεσία του τάφου του μεγάλου στρατηλάτη αποτελεί το μεγαλύτερο μυστήριο στην ιστορία της αρχαιολογίας και κάθε επιστήμονας ονειρεύεται το να συνδέσει το όνομά του με αυτήν την ανακάλυψη. Και αλήθεια είναι ότι κατά καιρούς κάποιοι πίστεψαν πως το κατάφεραν… Όλοι, άλλωστε, θυμόμαστε τα καρδιοχτύπια και τις προσδοκίες που δημιούργησαν οι ανασκαφές στην Αμφίπολη ή, πιο παλιά, την βεβαιότητα της Λίλιαν Σουβαλτζή για ένα μνημείο στην Αίγυπτο, που αργότερα οι επιστήμονες αμφισβήτησαν ακόμη και το αν το εν λόγω οικοδόμημα ήταν καν μακεδονικό!

«Εκεί είναι θαμμένος ο Αλέξανδρος»: Η αρχαιολόγος που καταρρίπτει τα περί Βεργίνας της Αρβελέρ και οι αποδείξεις που επικαλείται

Για την Βεργίνα, ή τις Αιγές, όπως είναι η αρχαία ονομασία της περιοχής, πολύ γρήγορα υπήρξαν στοιχεία που οδήγησαν τον Μανόλη Ανδρόνικο στην πεποίθηση ότι βρισκόταν ενώπιον του Φιλίππου του Β’, πατέρα του Μεγάλου Αλεξάνδρου. Κι αν και για αυτήν την θέση στην πορεία διατυπώθηκαν ενστάσεις, σήμερα σχεδόν το σύνολο της επιστημονικής κοινότητας δεν αμφισβητεί τα συμπεράσματά του.

Τα «νερά» πάντως τάραξε το τελευταίο διάστημα η Ελένη Γλύκατζη-Αρβελέρ, η οποία επιμένει ότι πρόκειται για μια λανθασμένη εκτίμηση, τονίζοντας σαφώς ότι το ταφικό μνημείο ανήκει στον Μέγα Αλέξανδρο. Διεθνώς αναγνωρισμένη ακαδημαϊκός η ίδια, δηλώνει σίγουρη για αυτό και στέκεται κατά κύριο λόγο σε τρία επιχειρήματα, τα οποία είναι τα παρακάτω, όπως τα διατύπωσε καλεσμένη του Ηλία Σιακαντάρη στην εκπομπή «Prime».

«Αγαλμάτιο του Αλεξάνδρου μέσα στον τάφο του Φιλίππου, βασιλεύς βασιλεύων εν τάφω. Νομίζω ότι είναι σπάνιο πράγμα». «Στη ζωφόρο του τάφου του λεγόμενου του Φιλίππου, στο κέντρο βρίσκεται ο Αλέξανδρος, έφιππος, στεφανωμένος τελείως με βασιλικό τρόπο […]

Στη ζωφόρο ο Αλέξανδρος είναι στη μέση μιας παραστάσεως κυνηγίου και στις γωνιές είναι κυνηγοί με καπέλα, τα οποία είναι περσικά. Άρα η εικονογράφηση αυτή είναι μετά (την εκστρατεία), άρα δεν μπορεί να είναι του Φιλίππου».

«Επάνω στο νεκροκρέβατο του λεγόμενου Φιλίππου υπάρχει ένας Σάτυρος και ένας Διόνυσος. Από πού και ως πού και γιατί; Και γιατί στον Αλέξανδρο; Εξηγούμαι: Ο Αρριανός γράφει ότι όταν ο Αλέξανδρος έφτασε μπρος στην Τύρο, βρήκε τέτοια αντίσταση που ήταν έτοιμος να την εγκαταλείψει. Και το βράδυ, λέει στον ύπνο του βλέπει έναν Σάτυρο και ως μαθητής του Αριστοτέλη, κατάλαβε Σά-Τυρος. Μένει και παίρνει την Τύρο… Μετά, όταν πια κατέκτησε τον κόσμο και σχεδόν τρελάθηκε, έστειλε διαταγή στην Ελλάδα να τον κάνουν Θεό, όπως τον είχαν κάνει οι Αιγύπτιοι για τον Άμμωνα… Οι Αθηναίοι όμως άρχισαν ολόκληρη κουβέντα και επειδή κάποιος από τους φίλους του Αλεξάνδρου τούς είπε ότι όποιος κρατάει τον ουρανό χάνει τη γη, φοβήθηκαν μη χάσουν τον τόπο τους, και τον κάνανε τι; Τον κάνανε Διόνυσο. Και τότε ο Διογένης ο Κυνικός βγήκε στην αγορά και φώναζε: “Αν κάνετε αυτόν Διόνυσο, εμένα να με κάνετε Σέραπη. Άρα, έχομε Διόνυσο και Σάτυρο στο νεκροκρέβατο, που δεν μπορεί ποτέ να είναι του Φιλίππου».

Την αντίθεσή της, ωστόσο, στα παραπάνω επιχειρήματα δίνει η Αγγελική Κοτταρίδη η οποία έχει συνδέσει το όνομά της όσο ελάχιστοι με τις Αιγές. Επί σειρά ετών βοηθός του Μανόλη Ανδρόνικου στην ανασκαφή, είναι αρμόδια για τον αρχαιολογικό χώρο και το Μουσείο των Αιγών (Βεργίνας), όπου μεταξύ άλλων σχεδίασε και οργάνωσε την έκθεση των θησαυρών στο Μουσείο των βασιλικών τάφων. Υπεύθυνη για όλα τα έργα ανάπλασης, ανάδειξης και συντήρησης της βασιλικής Νεκρόπολης και του Ανακτόρου των Αιγών, της πρώτης πρωτεύουσας των Μακεδόνων.

Η ίδια σε πρόσφατη διάλεξή της στο Αρχαιολογικό Μουσείο Θεσσαλονίκης τονίζει χαρακτηριστικά: «Ο Αλέξανδρος βρίσκεται σε άμεση επαφή με τους τάφους των Αιγών, είναι αυτός που άγγιξε τη λάρνακα του πατέρα του. Αν βρισκόταν ο τάφος του Αλέξανδρου στην Αίγυπτο θα ήταν πλέον ένα θλιβερό ερείπιο, κάτι πιο ζωντανό από τον Αλέξανδρο δεν θα βρούμε πουθενά. Και στις Αιγές δεν είναι θαμμένος ο Αλέξανδρος, μην λέμε ιστορίες για παιδιά… Ο Μέγας Αλέξανδρος είναι θαμμένος στην Αλεξάνδρεια, 25 αρχαίοι συγγραφείς το λένε… Ο τάφος του βρίσκεται κάπου κοντά στο συγκρότημα των Πτολεμαίων».

Αυτή, βέβαια, δεν είναι η πρώτη φορά που αναφέρεται δημόσια σε αυτό το ζήτημα. Και σε παλαιότερες συνεντεύξεις της πήρε στο παρελθόν ξεκάθαρη θέση, θέλοντας μάλιστα να δώσει εμμέσως και μια απάντηση στην κα. Αρβελέρ, αλλά και σε άλλους που είναι ιστορικοί και όχι αρχαιολόγοι, δίχως διάθεση να μπει σε προσωπικές αντιπαραθέσεις.

«Τα οστά είναι εκεί, τα ξέρουμε από το 1977, έχουν μελετηθεί πάρα πολλές φορές από ανθρωπολόγους. Αυτό που μπορείς με ευκολία να προσδιορίσεις από τη μελέτη των οστών, είναι η ηλικία και το φύλο του νεκρού. Ο συγκεκριμένος νεκρός διάγει την πέμπτη δεκαετία της ζωής του και είναι γύρω στα 45, κάπου μεταξύ 43-47. Αποκλείεται από τους ανθρωπολόγους να είναι μεταξύ 30-33. Μιλάμε για 15 χρόνια διαφορά, αυτό είναι μετρήσιμο στοιχείο. Αποκλείεται λοιπόν να είναι ο Αλέξανδρος, που πέθανε πριν κλείσει τα 33 χρόνια του… Τον τάφο του Φιλίππου Β’ είχε φτιάξει ο ίδιος ο Αλέξανδρος, έθαψε τον πατέρα του. Η κηδεία του ηγεμόνα είναι πολιτικό γεγονός, καθώς από την κηδεία εδραιώνεται η επόμενη κατάσταση», δήλωσε στην ΕΡΤ 3.

Μάλιστα, συνέχισε λέγοντας: «Ο αρχαιολόγος δεν είναι όπως ο ιστορικός. Ο ιστορικός κάνει θεωρίες. Ο αρχαιολόγος μπορεί και αυτός να κάνει θεωρίες, αλλά τα πράγματα μπορεί να σε ρεζιλέψουν. Είναι απολύτως βέβαιο ότι είναι ο Φίλιππος Β’. Υπήρξαν αντιδράσεις διάφορες, καθαρά επιστημονικές, με άλλους αρχαιολόγους, που έλεγαν ότι είναι ο Αριδαίος και άλλες που ήταν υποκινούμενες στην πραγματικότητα, γιατί εκείνο τον καιρό είχαμε και το θέμα του Μακεδονικού. Ήταν μια συνειδητή μεγάλη προσπάθεια από ξένα κέντρα να αποκόψουν τους Μακεδόνες από τον ελληνικό κορμό και να τεκμηριωθούν νεογενή μορφώματα»…